W większości przypadków tętniak mózgu może nie dawać żadnych objawów aż do momentu pęknięcia. Z tego względu często jest wykrywany przypadkowo podczas wykonywania badań i diagnozowania innych chorób. Standardowo do uwidocznienia tętniaka wykorzystuje się trzy badania obrazowe:
Badanie DSA wykonuje się w specjalnie do tego przeznaczonej pracowni angiograficznej. Pacjent zostaje znieczulony w miejscu nakłucia tętnicy (udowej, promieniowej lub ramiennej). Do naczynia wprowadza się cewnik (bardzo cienką rurkę), przez który podaje się kontrast (środek cieniujący). Następnie wykonuje się zdjęcia rentgenowskie (RTG), które ulegają obróbce cyfrowej. Dzięki temu widoczne są wyłącznie badane naczynia, bez kości czy narządów.
Największymi zaletami badania DSA jest wysoka jakość obrazu oraz mała ilość podawanego środka kontrastującego. Jest to badanie inwazyjne i wiąże się z możliwością wystąpienia powikłań – powikłania najczęściej dotyczą miejsca nakłucia tętnicy (krwiak, tętniak rzekomy, przedłużające się krwawienie), ale również może dojść do powikłań takich jak uszkodzenie tętnicy szyjnej lub kręgowej, rozwarstwienie tętnicy, udar niedokrwienny mózgu i inne. Z uwagi na wysoką czułość badanie DSA jest badaniem rozstrzygającym, jeśli są wątpliwości w badaniach nieinwazyjnych (angioKT, angioMR). Badanie DSA jest wykonywane każdorazowo przed zabiegiem embolizacji tętniaka oraz tuż po zabiegu.
Aby wykonać badanie DSA pacjent przyjmowany jest do szpitala. Przed badaniem z uwagi na używany kontrast wykonuje się badania krwi – poziom kreatyniny, GFR, THS (u pacjentów chorujących na choroby tarczycy). Z uwagi na promieniowanie jonizujące należy wykluczyć ewentualną ciążę wykonując przed badaniem DSA test ciążowy (poziom beta-HCG we krwi). Podczas badania pacjent powinien być na czczo.
Badanie angio-TK zawsze wykonuje się po podaniu dożylnie przez wenflon (umieszczony w zgięciu łokciowym ręki) kontrastu przy użyciu strzykawki automatycznej, co znacząco obniża ryzyko powikłań. Podany kontrast wypełnia badane tętnice i żyły, dzięki czemu są one wyraźnie widoczne. Następnie tomograf skanuje głowę pacjenta w fazie tętniczej. Uzyskane zdjęcia są poddawane rekonstrukcji i tworzą modele dwu- i trójwymiarowe. Badanie wykonuje się ambulatoryjnie, po badaniu pacjent może wrócić do domu. Przed podaniem kontrastu powinno się wykonać badania krwi – poziom kreatyniny, GFR, TSH (u pacjentów chorujących na choroby tarczycy).
U pacjentek w wieku reprodukcyjnym wykonuje się przed badaniem test ciążowy, z uwagi na zastosowanie promieniowania jonizującego. Podczas badania pacjent powinien być na czczo. Duże znaczenie dla jakości badania ma aparat (tomograf komputerowy), na którym zostanie ono wykonane. Optymalnie by było wykonane na aparacie minimum 64-rzędowym (lub wyższym), na cienkich warstwach (grubości 0,625 mm). Wybranie pracowni tomografii komputerowej, posiadającej aparat o
wysokim standardzie zapewni badanie o wysokiej wartości diagnostycznej.
Badanie angio-KT jest dedykowaną formą diagnostyki i kontroli po leczeniu u pacjentów, u których istnieją przeciwwskazania do badania MR. Przy okazji badania angio-KT warto wspomnieć o badaniu KT głowy bez kontrastu, które jest wykonywanie każdorazowo u pacjenta z podejrzeniem krwawienia wewnątrzczaszkowego. Takie badanie wykaże obecność krwi, ale nie pokaże tętniaka. Aby zobrazować tętnice i ewentualne wady naczyniowe wewnątrzczaszkowo konieczne jest podanie kontrastu dożylnie.
Badanie angio-MR różni się od poprzednich badań tym, że nie opiera się na promieniowaniu rentgenowskim i standardowo nie wymaga użycia środka kontrastującego. Środek kontrastowy podaje się dożylnie, jeśli w badaniu angio-MR bez podania kontrastu są wątpliwości diagnostyczne; o konieczności podania kontrastu (dożylnie) decyduje lekarz radiolog prowadzący badanie.
Do badania wykorzystuje się pole magnetyczne i fale radiowe, nieszkodliwe dla ludzkiego organizmu. Badanie trwa dłużej niż angio-TK lub DSA, jest nieinwazyjne, wykonywane ambulatoryjnie, nie wymaga przyjęcia do szpitala.
Badanie angioMR jest optymalną metodą diagnostyczną, ale przede wszystkim zalecaną formą kontroli pacjentów po leczeniu wewnątrznaczyniowym. Stanowi też świetną alternatywę, np. dla osób uczulonych na środki kontrastowe podawane w tomografii. W przypadku badania rezonansu magnetycznego również istotny jest wybór pracowni radiologicznej oraz samego aparatu – badanie angioMR tętnic wewnątrzczaszkowych powinno być wykonane na aparacie minimum 1,5 Tesla, optymalnie 3,0 Tesla. Badanie angio-MR nie wymaga specjalnego przygotowania.
Bardzo ważne aby przed badaniem przygotować i zabrać ze sobą swoje poprzednie badania (wraz z płytami, jeśli są dostępne).
Warto lekarzowi opisującemu badanie udostępnić również np. wypis ze szpitala wraz z opisem zabiegu embolizacji/klipsowania tętniaka.
Pełny dostęp do dokumentacji pacjenta, pozwoli na precyzyjną ocenę aktualnych obrazów i wyników leczenia lub umożliwi porównanie z poprzednimi badaniami.
| Badanie | DSA | angioKT | angioMR |
|---|---|---|---|
|
Przyjęcie do szpitala |
koniecznie |
można ambulatoryjnie |
można ambulatoryjnie |
|
Konieczność kontrastu |
zawsze |
zawsze |
nie jest konieczne |
|
Typ kontrastu |
dotętniczo |
dożylnie |
dożylnie (jeśli jest konieczny) |
|
Po embolizacji tętniaka |
można |
można |
można |
|
Po klipsowaniu tętniaka |
można |
można |
zależy od zastosowanego klipsa |
|
Skierowanie |
do szpitala |
koniecznie |
koniecznie |
